Bu yazımızda Stok Maliyet Hesaplama Yöntemleri örnek tablo üzerinden anlatılmıştır. Bunun yanında konuya geçmeden önce belirli terimlerin açıklaması yapılmış, kural ve uygulama açısından da bilgi verilmiştir.
Konu Başlıkları
Üretilip satışa hazır duruma getirilen ürünlerin toplam miktarıdır. Kısaca satıcı veya alıcının maliyet hesaplandırması yaparken kullandığı ürünü bir stoktur.
Stok Kodu bir ürünün kimliğini belirler ve her ürünün kendisine ait bir stok kodu vardır. Ürüne stok kodu verilirken aynı stok kodu kullanılmaması ürünün kullanılabilirliği açısından daha kullanışlıdır. Stok Maliyet Hesaplama Yöntemleri problemlerini çözerken burada stok kodundan yardım alırız.
Belirli her stoğumuzun bir birimi vardır. Bu birimler ürüne göre değişiklik gösterir. Örneğin tek elma adet, birden fazla elma kilo , toplu satılırsa birimi kasa olabilir. Bu seçenekler bizim birimlerimizdir. Bir örnek üzerinden gidecek olursak birimi adet alalım. O zaman Birim Fiyatımızı adet başına düşen fiyat olarak adlandırabiliriz. Bu örneğimize şunu da söyleyecek olursak “Elma kaç kilo?” sorusunun cevabı birim fiyattır.
Son yapılan alımın ıskontoları düşülerek hesaplanan birim fiyatı Son alış maliyetidir. Eğer son alımımıza %5 ıskonto uygulanmış olsaydı, birim maliyetimiz 997.50 TL olacaktı ancak yukarıdaki örnekte ıskonto uygulanmadığı için son alış maliyetimiz 1,050.00TL dir.
Son alış fiyatı son alımın ıskontoları düşülmeksizin oluşan alış fiyatıdır. Eğer son alımımıza %5 ıskonto uygulanmış olsaydı, birim maliyetimizi hesaplarken bu ıskontoyu hesaba dahil edilmeden hesaplanır. Yukarıdaki örneğe göre son alış maliyetimizi 1,050.00 TL dir.
Stok Maliyeti Hesaplama Yöntemleri mal giriş birim fiyatları aritmetik ortalama ile hesaplanır. Miktar ya da ödenen tutar bu hesaplamaya dâhil olmaz. Çok az uygulanırlılığı vardır. Yukarıdaki 153-01-001 stok kodlu malın basit ortalama maliyeti 1,050.00 TL olacaktır.
Alım hareketlerinin birim fiyatları alınan miktarla çarpılarak, alım tutarları toplanır. Alım tutarı alınan miktara bölünerek ağırlıklı ortalama hesaplanır. Yukarıdaki tabloya göre; Ağırlıklı Ortalama maliyetimiz 1,053.00 TL’dir
Yürüyen ağırlıklı ortalamada sadece mal alımları değil aynı zamanda mal satışları da maliyet hesaplamasına girerler. Yukarıdaki örneğe göre; Hareketleri incelersek; 01.01.2009 tarihli alımla envanterimize 100 adet 1000 TL birim maliyetli stok girişi olmuştur. Envanterimizin maliyeti 100,000.00 TL’dir. Envanter değeri envanter tutarında bölündüğünde birim maliyet 1,000.00 TL olacaktır. Daha sonra alım yapılana kadar stok envanterinde azalma yada satış olmadığından yeni yapılan alım stok envanterini arttıracak, envanterimiz 220 olacaktır. Envanter maliyetimiz ise 2 alım miktarı ile birim fiyatı çarpılacak ve son envanter maliyet tutarına eklenecektir.
Alım tutarı 132,000.00 TL, alım gerçekleşmeden önceki envanter maliyet tutarına 100,000.00TL’ye eklediğinde yeni envanter maliyet tutarı 232,000.00TL olacaktır. Yeni envanter maliyet tutarı yeni envanter miktarına bölündüğünde 1,054.55 TL Yürüyen ağırlıklı maliyetimiz olacaktır. Bir sonraki stok hareketi satış, envanterde azalma anlamına gelir.
Envanter azalması envanter maliyet değerinin de azalması anlamına geleceğinden, azalma hesaplanır. Çıkış miktarı hareket oluşmadan önceki Y.A.O. Maliyetiyle çarpılır ve önceki maliyet değerinden çıkartılır. Daha önce 232,000.00TL lik envanter değeri 60 adet X 1,054.55 = 63,272.73 TL’lik azalma ile 168,727.27 TL ye düşer. Bu tutar, envanter miktarına bölünürse Y.A.O. maliyetin yine 1,054.55 TL olduğu görülecektir. Satış işlemi envanter azalması Y.A.O. Maliyeti değiştirmez ancak, Y.A.O. maliyetin hesaplamasında kullanılan Envanter Maliyet değerini değiştirdiğinden hesaplanması gereklidir. Hesaplama bu formülasyonla devam ettirildiğinde Yürüyen Ağırlıklı Ortalama Maliyet 1,053.46.TL çıkacaktır.
KOBİERP Stok ve Depo Yönetimi ile Stoklarınızın depo ve şube bazında maliyetlerini görebilirsiniz. Seri numaralı ürünlerinizi ayrıca takip edebilir, renk | beden | kavala gibi seçenekli ürünleri kolayca oluşturabilirsiniz. Depo istek yönetimi ile şubeleriniz ve depolarınız arasında ürün isteme ve teslim işlemlerini kayıt altına alabilirsiniz.
İlk giren ilk çıkar uygulamasında, hesaplama yöntemi, stok envanterindeki mal miktarına bağlıdır. Yukarıdaki tabloda stok envanterimiz 90 adettir. Son alımımızın(10.02.2009) tamamı ve sondan bir önceki alımımızın(05.01.2009) 40 adedi halen stoklarımızdadır.
40 adedi kalan alımın birim fiyatı(1,100.00 TL) ile 40 adet çarpılır. Son alımımızın tamamı 50 adet birim fiyatı (1,050.00 TL) çarpılır. Ve bu çarpımlar toplanıp toplam envantere bölünür çıkan rakam 1,072.22 TL FİFO maliyeti olacaktır.
Son giren ilk çıkar uygulamasında, envanter miktarı önemlidir. Eldeki envanter ilk alımdan küçük ise direkt olarak ilk alım birim fiyatı LİFO maliyetidir. Eğer eldeki envanter ilk alımdan büyükse, sonraki alım birim fiyatı da hesaplamaya dahil olacaktır. Yukarıdaki örnekte 90 adetlik envanter ilk alımdan küçük olduğu için direkt olarak LİFO maliyeti 1,000.00TL dir. Hesaplamanın anlaşılması için envanterimizin 120 adet olduğunu varsayarsak; envanterimizin 100 adedi ilk alımımızın birim fiyatı ile çarpılacak, kalan 20 adet ise ikinci alım birim fiyatımızla çarpılacak ve bu iki çarpım toplanarak envantere bölünerek LİFO maliyeti hesaplanacaktır. Envanterimizde 120 adet stok olsaydı LİFO maliyeti 1,016.67 TL olacaktı
Teklif Revizyon Analiz Raporu ile tekliflerinizin hangi sebeplerden revize edildiğini sayı ve yüzdeleri ile inceleyebilir, bu analiz ile yeni hazırladığınız teklifleri daha etkin hazırlayabilirsiniz.
Üretim Planlama ve Kontrol
