Stok Maliyeti Hesaplama Yöntemleri

Basit Ortalama:

Stok Maliyeti Hesaplama Yöntemleri mal giriş birim fiyatları aritmetik ortalama ile hesaplanır. Miktar ya da ödenen tutar bu hesaplamaya dâhil olmaz. Çok az uygulanırlılığı vardır. Yukarıdaki 153-01-001 stok kodlu malın basit ortalama maliyeti 1,050.00 TL olacaktır.

FİFO (İlk Girdi İlk Girdi):

İlk giren ilk çıkar uygulamasında, hesaplama yöntemi, stok envanterindeki mal miktarına bağlıdır. Yukarıdaki tabloda stok envanterimiz 90 adettir. Son alımımızın(10.02.2009) tamamı ve sondan bir önceki alımımızın(05.01.2009) 40 adedi halen stoklarımızdadır. 40 adedi kalan alımın birim fiyatı(1,100.00 TL) ile 40 adet çarpılır. Son alımımızın tamamı 50 adet birim fiyatı (1,050.00 TL) çarpılır. Ve bu çarpımlar toplanıp toplam envantere bölünür  çıkan rakam 1,072.22 TL FİFO maliyeti olacaktır.

LİFO (Son Girilen İlk Çıkış):

Son giren ilk çıkar uygulamasında, envanter miktarı önemlidir. Eldeki envanter ilk alımdan küçük ise direkt olarak ilk alım birim fiyatı LİFO maliyetidir.  Eğer eldeki envanter ilk alımdan büyükse, bir sonraki alım birim fiyatı da hesaplamaya dahil olacaktır. Yukarıdaki örnekte 90 adetlik envanter ilk alımdan küçük olduğu için direkt olarak LİFO maliyeti 1,000.00TL dir. Hesaplamanın anlaşılması için envanterimizin 120 adet olduğunu varsayarsak; envanterimizin 100 adedi ilk alımımızın birim fiyatı ile çarpılacak, kalan 20 adet ise ikinci alım birim fiyatımızla çarpılacak ve bu iki çarpım toplanarak envantere bölünerek LİFO maliyeti hesaplanacaktır. Envanterimizde 120 adet stok olsaydı LİFO maliyeti 1,016.67 TL olacaktı

Ağırlık Ortalama Maliyeti:

Alım hareketlerinin birim fiyatları alınan miktarla çarpılarak, alım tutarları toplanır. Alım tutarı alınan miktara bölünerek ağırlıklı ortalama hesaplanır. Yukarıdaki tabloya göre; Ağırlıklı Ortalama maliyetimiz 1,053.00 TL dir

Son Alış Fiyatı:

Son alış fiyatı son alımın ıskontoları düşülmeksizin oluşan alış fiyatıdır. Eğer son alımımıza %5 ıskonto uygulanmış olsaydı, birim maliyetimizi hesaplarken bu ıskontoyu hesaba dahil edilmeden hesaplanır. Yukarıdaki örneğe göre son alış maliyetimizi 1,050.00 TL dir.

Yürüyen Ağırlıklı Ortalama Maliyeti:

Yürüyen ağırlıklı ortalamada sadece mal alımları değil aynı zamanda mal satışları da maliyet hesaplamasına girerler.Yukarıdaki örneğe göre;Hareketleri incelersek; 01.01.2009 tarihli alımla envanterimize 100 adet 1000 TL birim maliyetli stok girişi olmuştur. Envanterimizin maliyeti 100,000.00 TL dir. Envanter değeri envanter tutarında bölündüğünde birim maliyet 1,000.00 TL olacaktır.Bir sonraki alım yapılana kadar stokt envanterinde azalma yada satış olmadığından yeni yapılan alım stok envanterini arttıracak, envanterimiz 220 olacaktır. Envanter maliyetimiz ise 2 alım miktarı ile birim fiyatı çarpılacak ve son envanter maliyet tutarına eklenecektir. Alım tutarı 132,000.00 TL, alım gerçekleşmeden önceki envanter maliyet tutarına 100,000.00TL’ye eklediğinde yeni envanter maliyet tutarı 232,000.00TL olacaktır.Yeni envanter maliyet tutarı yeni envanter miktarına bölündüğünde 1,054.55 TL Yürüyen ağırlıklı maliyetimiz olacaktır. Bir sonraki stok hareketi satış, envanterde azalma anlamına gelir.

Envanter azalması envanter maliyet değerinin de azalması anlamına geleceğinden, azalma hesaplanır. Çıkış miktarı hareket oluşmadan önceki Y.A.O. Maliyetiyle çarpılır ve önceki maliyet değerinden çıkartılır. Daha önce 232,000.00TL lik envanter değeri 60 adet X 1,054.55 = 63,272.73 TL lik azalma ile 168,727.27 TL ye düşer. Bu tutar, envanter miktarına bölünürse Y.A.O. maliyetin yine 1,054.55 TL olduğu görülecektir. Satış işlemi envanter azalması Y.A.O. Maliyeti değiştirmez ancak, Y.A.O. maliyetin hesaplamasında kullanılan Envanter Maliyet değerini değiştirdiğinden hesaplanması gereklidir.Hesaplama bu formülasyonla devam ettirildiğinde Yürüyen Ağırlıklı Ortalama Maliyet 1,053.46.TL çıkacaktır.