E-ticaret internet dünyasında ürün ya da hizmet alıp satmak ve karşılığında para ya da veri transfer etmektir. Her geçen gün internetin yaygınlaşması, ticaretin bu platforma taşınmasına neden olmuştur.
Kullanıcıya çok fazla esneklik, sınırsız seçenek ve kolaylık sağlaması, hem markalar için hem de müşteri için E-Ticareti bu derece popüler hale getirdi. Hatta küresel perakende sisteminde E-Ticarette satışlarının 2020 yılına kadar 27 trilyon dolara ulaşacağı öngörüldü.
E-Ticaret Süreci
E-ticaret süreci işletmelerin elektronik ortamda buluşması ile başlar. İşletme, ticaretini yaptığı ürünün/ürünlerin reklamını yapar. Bulunduğu web platformunda gerekli iyileştirmeleri yapıp müşteriye ulaşılabilirliği en iyi hale getirmeye çalışır. Müşteri elektronik ortamda ürüne ulaşır, ödeme süreci ve taahhüt yerine getirilir. Ürünler ya da hizmet müşteriye ulaştırılır böylece satış süreci gerçekleşmiş olur. En son müşteri ile gerekli iletişim ve destek sağlanır.
Göründüğü gibi e-ticaret ürünlerin pazarlanmasından, satışına, ödeme işlemleri protokolleri, müşteri ile iletişim kurma gibi kocaman ayrıntılı elektronik ve sosyal işlemi bünyesinde barındıran çok geniş bir alandır.
E-Ticaretin Tarihsel Gelişimi
Öncelikle kredi kartının keşfini ele alırsak 1953 yılında sadece belli bir restoranda geçerli bir kart hayata geçti. Bu kredi kartı mantığının ilk örneği olarak kabul edildi.
Daha sonra The Guardian gazetesine göre 1970’lerde Stanfordlu öğrenciler, okullarında okuyan diğer öğrencilere, Arpanet hesapları ve okulun yapay zekâ laboratuvarını kullanarak bir çanta dolusu uyuşturucu madde sattılar. Teknik olarak bir ağ kullanılarak yapılan ilk alışveriş bu olsa da dünya üzerinde e-ticaretin ilk örneği 1994 yılında yaşandı. Bir adam perakende satış platformundan arkadaşına online Sting CD’si sattı. Bu World Wide Web üzerinde bir işletmeden yapılan alışverişin ilk örneği olarak gösterildi.
Fakat E-ticaret internet platformu ödeme sistemleri ve ürünler gibi birçok unsuru barındırdığından bu süreci şu şekilde sıralayabiliriz:
Dolaylı E-Ticaret
Dolaylı e-ticaret online olarak alınan ürünün ticari kurye, kargo firmalarınca alıcıya ulaştırılmasıdır. Yani fiziksel bir ürün söz konusudur. Ulaşım, gümrük, para gibi unsurlar dolaylı ticaretin yapısına dahildir.
Doğrudan E-Ticaret
Doğrudan e-ticaret fiziksel ürün içermeyen hizmet, online içerikler, müzik, görsel içerikler ya da danışmanlık hizmetlerini kapsar. Ürün fiziksel olmadığından alışverişi online kanallarla gerçekleşir, dış unsurları yoktur. Buna Spotfy, Netflix, online oyunlar örnek verilebilir.
E-Ticaret Modelleri
İşletmeden Tüketiciye E-Ticaret (Business to Consumer, B2C)
Müşteri ile işletmeci arasındaki işlemlerin sanal mağazalarda online yürütülmesidir. Ürün ya da hizmet web kanallarıyla pazarlanır ve satılır. Amazon, eBay gibi şirketlerin hizmetleri bu modele örnektir.
İşletmeden İşletmeye E-Ticaret (Business to Business, B2B)
İşletmeden İşletmeye E-Ticarette iş yapan iki birim arasındaki işlemler bu modele örnektir. Bu modelde ortaklaşa iş yapan birimler arasındaki ürün, hizmet ya da bilginin satışının ortaklaşa kullanımı söz konusudur. Buna örnek olarak üretici firma, tedarikçi firma ve mağazalar arasındaki sistem gösterilebilir. Yapılan araştırmalara göre bu modeldeki e-ticaret işletmeden müşteriye yapılan e-ticaretten daha büyük paya sahiptir.
B2B’nin avantajları: Bürokrasiyi azaltır, işletmeler arasında doğrudan iş birliği kurulmasını sağlar. Daha az maliyetle daha verimli işler yapılmasına olanak verir. Ortaklık söz konusu olduğundan kriz dönemlerinin daha kolay atlatılmasına yardımcı olur.
Tüketiciden Tüketiciye E-Ticaret ( Consumer to Consumer,C2C)
C2C Modeli bir tüketicinin başka bir tüketiciden online ürün ya da hizmet satın alma işlemidir. Bu tip e-ticaret modeli daha çok ikinci el ürün alım satımları için yaygındır. Örneğin sahibinden.com web sitesinde herhangi bir tüketici kayıt işlemi yaptıktan sonra sahip olduğu ev ya da arabayı başka bir tüketiciye satması buna örnektir. Ya da Instagram da çokça bu modele örnek olacak satışlar yapılmaktadır.
C2C’nin avantajı, müşterilerin kendi arasında doğrudan, kolay iletişim kurmasını sağlamaktadır.
İşletmeden Kamuya E-Ticaret
İşletmelerle kamu kuruluşları arasındaki online ticari işlemleri kapsar. Bu modelde kamu ihaleleri internet üzerinden satışa çıkar ve alıcılar online teklif verirler. Bunun yanında kolaylık olması için işletmelerin yükümlü olduğu vergi ödemeleri de web ortamına taşınır.
E-Ticaretin Araçları
Elektronik ticaretin araçları, ticaret sırasında iletişim, ödeme, ürün tanıtımı için kullanılan ve ticari işlemlerini kolaylaştıran her türlü teknolojik ürünü kapsar
E-Ticaretin Boyutu
Özellikle internet başta olmak üzere, teknolojik kaynakların kullanımının yaygınlaşması ile e-ticaretin çok hızlı ve önlenemez yükselişi söz konusudur. Dünyada e-ticaret havuzunun en çok olduğu bölgeler Kuzey Amerika, Avrupa ve Uzakdoğu-Pasifik ülkeleri (Japonya, Çin, Singapur ve Avustralya-Yeni Zelanda bölgeleri)dir. İnternet teknolojilerinin, bilişim sistemlerinin altyapı ve güvenlik olarak çok geliştiği bu bölgelerde e-ticaret vazgeçilemez bir hale gelmiştir.
E-Ticarette Güvenlik
E-ticaretin güvenliği, gerekli ve güvenilir online işlemlerin olduğu, müşterilere güvende hissettirmek için çeşitli ilkelerin ve protokollerin uygulanmasını içeren çeşitli unsurları kapsar. Başarılı bir şekilde çevrimiçi ticaret yapmak, müşterilerin bir şirketin e-ticaret güvenlik temellerine sahip olduğuna güvenmesine bağlıdır. Bu konuda ki herhangi bir ihlal işletmenin güvenilirliğini sarsar ve çok büyük kayıplara sebep olur. Güvenliğin unsurları şu şekildedir:
Gizlilik:
En önemli e-ticaret güvenlik faktörlerinden biri gizliliktir. Gizlilik kişisel bilgilerin ve alışveriş sırasında kullanılan hesap bilgilerinin kimseyle paylaşılmayacağının ya da sızdırılmayacağının teminatının verilmesidir. Bunun için işletme şifreleme, anti virüs programları ve güvenlik duvarı kullanmakla yükümlüdür. Eğer bir şirketle değil de bireysel biriyle alışveriş yapıyorsanız özel bilgilerinizin asla satıcı tarafından herhangi birine açıklanmaması gerekir.
İnkâr edilemez:
Taraflardan herhangi biri ürün satıldıktan sonra bunu inkâr edemez. İtiraz edilmeme unsurunun hukuki ilkesi, taraflar arasında gönderilen bilgilerin gerçekten alındığını ve işlemi tamamlayan kişi tarafından bir satın alma işleminin gerçekleştiğini güvence altına alır. Bunun kanıtları olan e-posta veya imzanın reddedilemeyeceğini temin edilerek başka bir güvenlik düzeyi eklenir.
Bütünlük:
Bütünlük e-ticaret sırasında müşteri tarafından girilen hiçbir bilginin değiştirilemeyeceğini ya da şirket tarafından hiçbir müdahalede bulunulamayacağını ifade eder. Yani işletme ancak müşteri tarafından verilen ve talep edilen içerikleri, onları bozmadan kullanmakla yükümlüdür. Aksi halde işletmenin güvenilirliği tehlikeye girer.
Doğrulama:
Hem satıcının hem de alıcının sahte kimlik, sahte kart ve sahip olunmayan ürün kullanamayacağını belirten unsurdur. Güvenli alışverişin sağlanması için her iki tarafın karşısındakinden şüpheye düşmeyeceği protokollerin uygulanması sağlanmalıdır. Birçok işletme bu durumla ilgilenmesi için bir uzman tutar.
