Tedarik Zinciri Yönetimi, bir ürünü bütün bileşenleri ile ortaya çıkarma süreci ve perakendeciye veya tüketiciye ulaşıncaya kadar geri dönüşümde dahil olmak üzere yapılan tedarik ve teslimat süreçlerinin yönetilmesidir.
Günümüzde firmalar artan rekabet koşullarından dolayı daha fazla ürün pazarlamak ve ürünlerinin maliyetlerini en aza indirmek istemektedir. Bu sebeple işletmelerin, müşterilerinin istediği miktarda ürünleri üretmesi ve zamanında ulaştırması gerekmektedir. Bu gereksinimlere bağlı olarak Tedarik Zinciri Yönetim felsefesi oluşmuştur.
Tedarik zinciri yönetimi, sürekli olarak geliştirilmesi gereken, yenilik ve değişime açık dinamik bir yapıya sahiptir. ‘SCOR’ (Tedarik Zinciri İşlemleri Referans Modeli) işletme yöneticilerine yol gösterici olmaktadır. SCOR modeli; tedarik zinciri yönetiminde, müşteri taleplerinin kendisine teslimi sürecinde her aşamayla bağlantılı olan tüm faaliyetleri içerir. Model işletmeler arasında kullanılan standart bir yöntemdir. Bu modelde 5 süreç yer almaktadır.
Tedarik zinciri, malzeme ve parçaların temel hammadde hallerinden ürüne dönüşüm sürecini, geri dönüşümde dâhil olmak üzere ele alır. Ayrıca ürünlerin tedarikçiler, üreticiler, toptancılar, dağıtımcılar, perakendeciler ve ürünün kullanıcısı tüketiciye kadar geçen döngüdeki ilişkileri ve bağlantıları içeren sistemdir.
Tedarik zinciri bileşenleri aktörler, faaliyetler ve kaynaklar olmak üzere 3’e ayrılmaktadır.
Tedarik zinciri içerisinde yer alan kişi veya gruplardır. Aktörler zincirdeki kontrolü sağlarlar. Aktörler içerisinde;
Üretici/İmalatçılar
Hammadde, yarı mamul ve mamul gibi ürün çıktılarını işleyen işletmelerdir. Ürünler fiziki ürün olabildiği gibi yazılım, tasarım ve ya hizmet biçimlerinde olabilmektedir.
Tedarikçiler
Üretici ve müşteri arasındaki ürün maliyetini yöneten, müşteriye ürün devamlılığını sağlayan işletmelerdir.
Müşteriler
Ürün talep eden kişi ya da kurumlardır.
Distribütörler/Toptancılar
Üreticilerin ürünlerini, işletmelere dağıtma ve ulaştırma aşamasında görev almaktadır.
Perakendeciler
Müşteriye ürünün ulaşmasını sağlar. Dağıtım zincirinde son aşamadır. Müşterilerin istek ve taleplerine göre ürünlerini belirlemektedir.
Depolar
Ürün akışının sağlanması için yararlanılan işletmelerdir. İşletmenin kendi deposu olabileceği gibi, işi depoculuk olan lojistik hizmet sağlayıcılarından da yararlanabilmektedir.
Hizmet Sağlayıcıları
Zincirde tamamlayıcı özellikli işletmelerdir. Örnek hizmet sağlayıcılarına; finansal hizmetler, reklam tasarım, güvenlik ve beslenme hizmetleri verilebilir.
Somut, soyut ve insan varlıklarını kapsar. Bu kaynaklar birbirleri ile bağımlı ya da bağımsız olabilir. Kaynaklara örnek olarak: bilgi, malzeme, finansal ve insan kaynakları verilebilir.
Ürün dönüşüm işlemlerini, ticari işlemleri, zincir içerisindeki döngüleri kapsar. Faaliyetler kaynakları birbirine bağlar. Kaynakların değiş-tokuşunda görev alır. Faaliyetlere örnek olarak: Planlama, Kaynak sağlama, Üretim/imalat ve Hizmet/servis faaliyetleri verilebilir.
Tedarik zincirini yönetiminin amacı; yüksek kaliteli ve düşük maliyetli ürün üretmektir. Bu yüzden üretimin kalitesi ve hataları, yönetimdeki süreçlerden kaynaklanmaktadır. Bu süreçler talep ve sipariş yönetimi, planlama, stok yönetimi, depo yönetimi ve sevkiyat olarak bilinmektedir.
Talep ve Sipariş yönetimde amaç; müşterinin siparişlerini hızlı şekilde kendisine ulaştırılmasıdır. İşletim, üretim imkânlarını müşteri ihtiyaçlarına göre dengelemeye çalışmalıdır. Müşteri taleplerini, tedarik zincirinde üst tabakalara geçişini hızlandırmak için müşterilere ait ortak bilgiler havuzda toplanmalı ve altyapı oluşturmalıdır. İyi bir sipariş yönetimi; siparişin kabulünü, teslimini ve siparişin bedelini kapsamaktadır.
Satın alma yönetimi; ürünlerin kaliteli ve uygun maliyetli elde edilmesini sağlar. İşletmelerin satın alma prensipleri ile müşteri şirketlerin satın alma prensipleri uyumlu olmalıdır. Tedarikçi performanslarının takibinin iyi yapılması ve tedarikçi ile işletme arasında entegre, hızlı ürün ulaşımı sağlanmalıdır. Satıcı firmanın, kendi mallarını işletme deposunda yönetebileceği alt yapı sistemi oluşturmalıdır.
Stok yönetimi; şirketin stok miktarı hedefine uygun ürün ve malzemelerin, üretim planına göre belirlenmesini sağlar. Stok takibi bir sistem üzerinden yapılmalı ve stok hareketleri incelenmelidir.
Depo yönetimi; stokların uygun şartlarda ve uygun maliyetlerde saklanabilmesini sağlayan süreci yönetir. Bir ürünün nerede depolanacağı ve depodan sevkiyat süreci tedarik zincirinin önemli bir unsurdur. Depo yerleşimi ürünün karakteristik özelliklerine uygun olmalı ve o ürünün zarar görmeyecek şekilde sevkiyatı yapılmalıdır.
Üretim yönetimi; tedarik zincirinin işletme tarafından en önemli sürecidir. Malzeme ve hammaddelerin doğru araçlarla, iyi performansla ve düşük fireyle ürüne dönüşümünü yönetir. Müşteri istekleri doğrultusunda üretim parti büyüklüklerini ve ürünü hazır etme sürecini planlar.
Sevkiyat ve dağıtım yönetimi; satışa hazır ürünün depolardan, müşterilerin istedikleri noktalara dağıtım sürecini yönetir. Sevkiyat planlamasının otomatik bir sistem üzerinden kontrolü sağlanmalıdır. Sevkiyat ve dağıtım performansı sürekli ölçülmeli ve iyileştirme çalışmaları yapılmalıdır.
Etkin Tedarik Zinciri Yönetimi, işletmelerin pazarlama ve üretimle ilişkili faaliyetlerini olumlu yönde etkileyerek, daha fazla müşteri memnuniyeti ile birlikte daha kârlı ve daha düşük maliyetlerle, verimli ürün üretimini sağlayacaktır.
Tedarik zincirinin etkin olarak yönetilmesi işletme açısından önemlidir. Çünkü;
Kalite Yönetimi